İLAÇ ETKİLEŞİMLERİ KONTROL PROGRAMI
Gerçekleştirim Belgesi
Yazılım Geliştirme Projesi
Bilgi Teknolojileri Sertifika Programı
İDEA : ODTÜ Sanal Kampüsü
Tarih : 03.07.1999
Öz
Bu rapor ilaç etkileşimleri kontrol programının gerçekleştirim raporudur. Rapor; proje gerçekleştirimi sırasında karşılaşılan sorunlar ve uygulanan çözümler, yazılımın bileşenleri ve görevleri, yazılımdan kesitler ve kullanıcı çıktılarını kapsamaktadır.
Karşılaşılan Sorunlar ve Uygulanan Çözümler
Yazılımın gerçekleştirimi sırasında herhangi bir sorunla karşılaşılmamıştır. Bu nedenle proje teklifi, analiz ve tasarım raporlarında belirtilen hususlarda bir sapma olmamıştır. Tasarım raporunda bildirildiği gibi, bir defada etkileşimine bakılacak ilaç sayısı 6 ile sınırlandırılmıştır. Yine aynı raporda belirtildiği gibi, ilaçlar arasındaki etkileşim bilgileri devasa boyutlardadır ve dinamik olarak neredeyse hergün konu ile bilgiler güncellenmektedir. Bu açıdan düşünüldüğünde, veri tabanının mutlak yeterliliği diye bir durum sözkonusu değildir. Dolayısı ile rapor bilgisi sadece veri tabanındaki bilgiler ile kısıtlı olacaktır.
İlaç Etkileşimleri Kontrol Programı veritabanı 1999 yılı vademakumunda (ilaç rehberi) yer alan tüm ilaçları ve etken maddeleri kapsamaktadır (BrandName = 2715 adet; JenerikName = 1232 adet). Ayrıca birçok kaynağın araştırılması ile tespit edilen ilaç : ilaç etkileşimi (BrandName : BrandName) ile ilgili 50.432 adet etkileşim bilgisi (etki, biliniyorsa mekanizma ve yapılması gerekenler) de veritabanında yer almaktadır.
Yazılımın Bileşenleri ve Görevleri
Proje, program ve veritabanı olmak üzere 2 bileşenden oluşmaktadır.
Proje Formları ve Bileşenleri
Form frmMain
CommandButton | cmdIA |
TextBox | tbInteract |
CommandButton | cmdNew |
PictureBox | pbResim |
DBCombo | dbcCombineAH |
ListBox | myList |
CommandButton | cmdSil |
Data | dcAllDrugs |
DBCombo | dbcAllDrugs |
Frame | Frame1 |
Label | lblDrugs(0) |
Label | lblDrugs(1) |
Label | lblDrugs(2) |
Label | lblDrugs(3) |
Label | lblDrugs(4) |
Label | lblDrugs(5) |
Label | lblRp |
Label | lbl3 |
Label | lbl2 |
Menu | FileMenu |
Menu | AboutMenu |
Menu | SepMenu |
Menu | ExitMenu |
Form frmAbout
CommandButton | Command1 |
TextBox | Text1 |
PictureBox | PicAbout |
Veritabanı tabloları
Jenerik
JenID | JenName |
Brand
BrandID | BrandName |
BrandJenerik
BrandNum | JenNum |
f.k.: BrandNum = BrandID (Brand)
f.k.: JenNum = JenID (Jenerik)
Etki
EtkiID | EtkiTxt |
Mechanism
MechanismID | MechanismTxt |
Management
ManagementID | ManagementTxt |
Interact
DrugX | DrugY | EtkiID | MechanismID | ManagementID |
f.k.: DrugX = JenID (Jenerik)
f.k.: DrugY = JenID (Jenerik)
f.k.: EtkiID = EtkiID (Etki)
f.k.: MechanismID = MechanismID (Mechanism)
f.k.: ManagementID = ManagementID (Management)
Yazılımdan Kesitler
Yazılım çalıştırıldıktan sonra kullanıcı arayüzü açılacaktır.
"İlaçlar" liste kutusundan seçilen ilaçlar sanal reçeteye yazılmaktadır.
İkiden az ilaç seçilmiş durumdayken "etkileşim" buttonuna tıklanırsa, etkileşim bakılamayacağı uyarısı verilmektedir.
Altı ilaç seçilmiş durumdayken tekrar bir ilaç (7. ilaç) seçilirse, bu ilacın girilemeyeceği uyarısı verilmektedir.
Tüm ilaçlar seçildikten sonra "etkileşim" buttonuna tıklanırsa, etkileşim raporu verilmektedir.
"İlaçlar ve içerdikleri etken maddeler" liste kutusundan seçilen ilacın etken madde veya maddeleri arayüzde görülebilmektedir.
"Dosya" menüsündeki "bilgi" seçeneği ile program hakkında bilgi alınabilmekte ve "kapat" seçeneği ile programdan çıkılabilmektedir.
Kullanıcı Klavuzu
Bilgi
İlaç etkileşimleri, aynı anda kullanılan ilaçların birbirlerinin etkilerini potansiyelize veya inhibe etmesinden, ölümcül yan etkilere kadar uzanan geniş bir spektrumda seyretmektedir. İlaç Etkileşimleri Kontrol Programı ile, aynı anda kullanılacak ilaçlar arasındaki etkileşime bakılarak gerek reçete yazan doktor gerekse eczacılar açısından önemli bir alet oluşturmak hedeflenmiştir.
Bu yazılım gerçekleştirilirken müşteri isterleri göz önünde tutulmuştur:
Reçete edilmesi düşünülen ilaçlar, yanlış ilaç ismi girişini engelleyecek şekilde kullanıcı arayüzündeki listeden seçilebilmektir. Kullanıcı reçetede yer alan ilaçların tümünü seçip reçetesini tamamladıktan sonra ilaçlar arasında etkileşim olup olmadığını sorgulayabilmektedir. Sorgulama sonuçları kullanıcı arayüzünde bir rapor olarak verilirken eğer etkileşim varsa hangi ilaçtaki hangi etken madde ile hangi diğer ilaçtaki hangi diğer etken madde arasında etkileşim olduğu bilgisi, etkileşimin türü, biliniyorsa mekanizması ve yapılması gerekenlerle birlikte kullanıcıya sunulmaktadır. Kullanıcı ayrıca herhangi bir ilacın içerisindeki etken madde veya maddeleri öğrenmek isterse, bu ilacı kullanıcı arayüzündeki listeden seçerek etken madde listesini elde edebilmektedir.
Yazılımın hedef kitlesi olan doktorların çoğunlukla Windows ortamında PC kullandıkları göz önünde bulundurularak yazılım Win95-98 ortamlarında ve tek kullanıcılı olarak çalışacak şekilde gerçekleştirilmiştir. Veritabanı geliştirilmesi için MS Access ve yazılım için Visual Basic ortamlarından yararlanılmıştır.
Sistem gerekirleri
Klavuz
Proje Planı ve Uygulama Takvimi
KaynakçaSoftware Engineering, Roger S. Pressman
Yazılım Mühendisliği Ders Notları, IDEA - ODTÜ Fundamentals of Database Systems, Elmasri / NavatheVademakum, modern ilaç rehberi’99 Dr.Ecz.Rıza Ommaty
Türkiye İlaç Kılavuzu, 1999 Formülleri Prof.Dr.S.Oğuz Kayaalp
Farma List, Türkiye İlaç Rehberi’1999 farmaTIP Yayıncılık
Physicians Desk Reference-PDR, 53 edition, 1999